گفتگو با نویسنده «جدال های مفهومی عدالت‌خواهی در دوره قاجار»
به گزارش روابط عمومی حوزه هنری؛«مسعود آتشگران» نویسنده کتاب «جدال‌های مفهومی عدالت‌خواهی در دوره قاجار و مشروطه» در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه هنری قزوین گفت: «جدال‌های مفهومی عدالت‌خواهی در دوره قاجار و مشروطه» عنوان پایان‌نامه دکترای بنده بود؛ این عنوان در پژوهشگاه علوم‌انسانی و مطالعات‌فرهنگی مورد داوری مجدد قرار گرفت و پس از تأیید منتشر شد و در نمایشگاه کتاب سال 97 ارائه گردید.
وی اضافه کرد: در ایران از دهه 40 به بعد کتاب‌های پژوهش تاریخی متنوعی درباره تاریخ معاصر ایران به روش‌های کمی به چاپ رسیدند که "ایران بین دو انقلاب" آبراهامیان و "اقتصاد سیاسی" کاتوزیان از این دست آثار هستند. از نیمه دهه هشتاد فکر استفاده از روش‌های کیفی در تولید اثر در حوزه‌های تاریخی جدّی‌تر شد و بنده نیز در پایان‌نامه دکترا با روش‌های کیفی به تبیین تاریخ مشروطه و حرکت مردم ایران پرداختم.
وی یادآور شد: کتاب "جدال‌های مفهومی عدالت‌خواهی در دوره قاجار و مشروطه" در سه بخش؛ «برخورد نظم‌گفتاری کهن با تمدن‌غربی»، «تحول در اندیشه‌سیاسی زمینه‌ساز جنبش اعتراضی» و «نظام مشروطه؛ نزاع بین رویکردهای عدالت‌جویانه و فرجام عدالتخانه» تدوین شده است.
این پژوهشگر تاریخ خاطرنشان کرد: در عهد قاجار دو ایده مستقل با ادعای عدل‌گستری در جامعه سنتی ایران وجود داشت که یکی ریشه در فرهنگ باستانی دارد که با واقعیت‌اجتماعی سلسله‌های پادشاهی در ایران پیوند می‌یابد و کنش‌اجتماعی ویژۀ آن را بازتولید می‌کند و دیگری در آموزه‌های دینی – مذهبی اسلام و شیعه ریشه دارد که با تکیه بر آراء علمای‌شیعی متقدم، فقهای مجتهد را نواب‌عام امام‌غایب(عج) و جانشین بر حق امام‌معصوم (علیهم السلام) می‌داند. در این پژوهش با رویکردی تفسیری و انتقادی ریشه و منشأ عدل‌خواهی در دستگاه معرفتی دوره سنت از اعصار کهن تا دوره مورد بحث بررسی می‌شود؛ آنگاه چرایی افزایش کیفی در فهم عدالت‌خواهی در فرآیند دگرگون شدن نظام‌معنایی در مفاهیم بنیادی این حوزه اندیشه در بستر وقایع اجتماعی- سیاسی عصر مشروطه، با روش تحول‌مفهومی مکتب تاریخ‌مفهوم آلمان مورد سنجش و ارزیابی قرار می‌گیرد. براین اساس تلاش شده به صورت نقطه به نقطه عوامل دخیل در تحول مفاهیم در بستر رخدادها با نشانه‌های آن نمایان شود، این‌که چرا و چگونه معنایی از یک دایرۀ مفهومی حذف، اضافه و تغییر وضعیت می‌دهد یا معنای آن در گذر زمینه و زمانه تراش خورده، دچار جابجایی می‌شود، تا جایی که برای نمونه پادشاه از شأن نمایندۀ خدا بر روی زمین بودن به نمایندۀ ملت تقلیل درجه می‌یابد.
وی اذعان داشت: در دو فصل از این پژوهش، از جمله فصل سوم از بخش دوم، برای وضوح اقدامات نامناسب و فرصت‌سوز مستبدین و بازتاب روشن فرصت‌سازی طرفداران و اصحاب تحول‌خواه جنبش، روند وقایع بر اساس فن تحلیل‌گفتمان و شاخصه‌های چارچوب‌نظری « ارنستو لاکلا» و «شنتال موف» تشریح شده‌اند. کاربست این روش در مرور اهم وقایع روزشمار جنبش عدالتخانه و مشروطه از آغاز تا پایان بست‌نشینی در سفارت انگلیس، سبب گردیده نقل این وقایع تاریخی با دانش سیاسی به خواننده ارائه شود؛ این کاربست روشی، در جهت بهبود ارائه مطالب یک متن تاریخی کاربرد دارد و اقدامی نوآورانه در بررسی دوره تاریخی محسوب می‌شود که تا پیش از این در دپارتمان‌های تاریخ دانشگاه‌های کشور تجربه نشده است.
گفتنی است: در بیست و هفتمین دوره هفته کتاب "جدال های مفهومی درباره عدالت خواهی در دوران قاجار و مشروطه" نوشته؛ مسعود آتشگران در بخش تاریخ و جغرافیا عنوان برگزیده معرفی گردید.